Kalendarium historyczne

28 lutego 1973

ZMARŁ JÓZEF UNRUG – LEGENDARNY DOWÓDCA FLOTY

Admirał wraz z żoną w ostatnich latach życia osiadł w słynnym Domu Polskim we francuskim Montresor, gdzie zmarł 28 lutego 1973 i został pochowany na polskim cmentarzu. Był legendą Marynarki Wojennej II Rzeczypospolitej. Dowódca Floty w latach 1925 - 1939, dowódca Obrony Wybrzeża w 1939 roku, wielki patriota, Kawaler Złotego Krzyża Virtuti Militari.

Urodzony 7 października 1884 roku w Brandenburgu - syn generała gwardii pruskiej, który o dziwo nigdy nie ukrywał swojej polskości. Wychowywał dwóch synów w polskiej tradycji - uczył ich polskiej historii, lekcji języka udzielali im polscy emigranci.

Ojciec – generał nie pochwalał wyboru morskiej profesji przez późniejszego admirała. Obawiał się, że w środowisku pruskiego korpusu oficerskiego, syn ulegnie nieuchronnej germanizacji. Obawy okazały się nieuzasadnione. Józef Unrug po skończeniu Akademii Marynarki w Kilonii, podjął służbę w kajzerowskiej marynarce, uczestniczył w I wojnie światowej. Po jej zakończeniu jednoznacznie opowiedział się jako polski patriota i podjął służbę w tworzącej się Polskiej Marynarki Wojennej. Rozpoczął pracę w Departamencie Spraw Morskich w Warszawie, następnie tworzył polską hydrografię na odzyskanym wybrzeżu. Ponieważ władze Gdańska nie uznawały wówczas polskiego rządu, a koniecznością było nabycie tam jednostki hydrograficznej, statek kupiono niejako prywatnie na nazwisko kapitana Unruga – był to „Pomorzanin”, pierwsza jednostka pod biało-czerwoną banderą.

Józef Unrug był jedną ważniejszych postaci przedwojennej Gdyni. Miał istotny wkład w budowę portu. W 1927 roku objął obowiązki dowódcy Floty, a w 1933 roku awansowany został do stopnia kontradmirała.

We wrześniu 1939 roku, z bazy na Helu kierował Obroną Wybrzeża. Nie chcąc mnożyć strat, wobec beznadziejnej sytuacji militarnej, zdecydował 2 października o kapitulacji garnizonu. Rozmowy kapitulacyjne prowadził za pośrednictwem tłumacza twierdząc, że „1 września zapomniał języka niemieckiego”.

Niemcy po kapitulacji odnosili się do admirała z wielkim szacunkiem, oddawali mu honory, próbowali także nakłonić do podjęcia służby w Kriegsmarine. Admirał niezmiennie jednak prezentował niezłomną, patriotyczną postawę, stając się wzorem dla podkomendnych.

Po wyzwoleniu przez aliantów obozu, znalazł się w Londynie, gdzie awansowany do stopnia wiceadmirała, objął stanowisko zastępcy szefa Kierownictwa Marynarki Wojennej. W 1946 roku, po decyzji o likwidacji Polskiej Marynarki Wojennej na Zachodzie, Admirał Unrug zdał egzaminy i otrzymał dyplom kapitana żeglugi wielkiej.

W ostatniej woli zastrzegł, że jego prochy mogą być przeniesione jedynie do wolnej Polski, w której godnie uhonorowani zostaną jego podkomendni – oficerowie Marynarki Wojennej II RP, pomordowani przez komunistów. Po upadku PRL-u długo trwały starania o sprowadzenie prochów Admirała. Spoczęły wreszcie 2 października 2018 w specjalnie utworzonej Kwaterze Pamięci na oksywskim cmentarzu. Obok pochowani zostali oficerowie Marynarki Wojennej II RP – ofiary stalinowskich represji.